معاونت عمران روستایی

فعالیت‌های عمران روستایی یکی از مهمترین و اصلی‌ترین اقدامات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ‌در امور کالبدی و عمران و آبادی روستاهای کشور می‌باشد. این فعالیت‌ها با هدف ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها و تأمین عادلانه امکانات و هدایت فیزیکی جهت بهبود شرایط زیست محیطی نقاط روستایی در سراسر کشور به انجام می‌رسد. لذا با اهداف سند چشم‌انداز توسعه 20 ساله کشور که به عنوان سند توسعه ملی محسوب می‌گردد، هم راستا می‌باشد.

ساماندهی کالبدی سکونتگاه‌های روستایی

ساماندهی کالبدی سکونتگاه‌های روستایی طرحی است که به منظور توسعه هماهنگ و موزون فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و خدماتی از طریق توزیع مناسب جمعیت و فعالیت و استقرار بهینه خدمات در محیط‌های روستایی، هماهنگ با نظام شبکه شهری تهیه می‌شود.

اهداف مورد نظر از تهیه طرح‌های مذکور به قرار زیر است:

• ساماندهی فضایی سکونتگاه‌های روستایی موجود در قالب نظام تقسیمات فضایی – کالبدی
• ساماندهی اقتصادی محدوده مورد مطالعه مبتنی بر ارایه برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی به تفکیک تقسیمات کالبدی طرح
• توزیع و پراکنش جمعیت روستایی در قالب نظام تقسیمات کالبدی طرح
• ساماندهی مناسب تأسیسات و خدمات رفاهی با توجه به نظام سلسله مراتبی و تقسیمات کالبدی پیشنهادی

طرح‌ هادی روستایی

طرح‌ هادی روستایی طرحی است که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تجاری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی‌های عمومی‌روستایی را برحسب مورد در قالب مصوبات طرح‌های ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی و طرح‌های جامع ناحیه ای تعیین می‌نماید.

اهداف مورد نظر از تهیه و اجرای طرح‌های مذکور به قرار زیر می‌باشند:

• ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی
• تأمین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی، تولیدی و رفاهی
• هدایت وضعیت فیزیکی روستا
• ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستاییان و خدمات محیط زیستی و عمومی‌

بازنگری طرح‌های هادی روستایی 

در پایان افق دهساله طرح‌های هادی روستایی و به دنبال تحولات جمعیتی و تغییر شرایط مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی روستاها، طرح‌های تهیه شده نیازمند بازنگری و به‌هنگام‌سازی می‌باشند.

اهداف مورد نظر طرح‌های مذکور در اصل همان اهداف طرح‌های هادی روستایی و استمرار ان در شرایط جدید می‌باشد:

ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی

تامین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی، تولیدی و رفاهی

هدایت وضعیت فیزیکی روستا

ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستاییان و خدمات محیط زیستی و عموم

تعیین محدوده روستا طرحی است که ضمن تعیین محدوده قانونی روستا و ارائه طرح و الگوی کاربری اراضی و طرح اصلاح معابر روستا، ضوابط مربوط به نحوه ساخت و ساز ایمن‌ سازی در مقابل سوانح طبیعی، تفکیک زمین و سایر ضوابط و مقررات کالبدی مورد نیاز را تعیین می‌نماید.

اهداف مورد نظر از تهیه طرح‌های مذکور به قرار زیر است:

• ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها باتوجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی
• تامین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی، تولیدی و رفاهی
• هدایت وضعیت فیزیکی روستا
• ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستاییان و خدمات محیط زیستی و عمومی

بهسازی بافت با ارزش روستایی

بهسازی بافت با ارزش روستایی طرحی است که با شناسایی و ارتقای فضاهای باارزش روستایی، توسعه کالبدی – فضایی روستا را از طریق حفاظت و احیای ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و معماری آن به شیوه‌های مناسب و بهینه پیگیری می‌نماید.

تهیه و اجرای طرح‌های مذکور به منظور دستیابی به اهداف ذیل به انجام می‌رسد:

• حفاظت، احیاء و مرمت بافت و کالبد واجد ارزش در رابطه با سکونت و تولید
• حفاظت و احیای ارزش‌های فرهنگی، تاریخی، کالبدی – فضایی، معماری و منظر روستایی و معرفی این ارزش‌ها در سطوح ملی و فراملی به خصوص در زمینه توسعه گردشگری
• ارتقای کمی‌و کیفی عرصه‌های زیست و تولید روستایی
• فراهم نمودن زمینه توسعه و عمران روستا با توجه به شرایط، امکانات و محدودیت‌های موجود

این طرح در بر گیرنده مجموعه فعالیت‌های حقوقی و فنی تهیه و تنظیم مدارک و نقشه‌های لازم جهت صدور اسناد اماکن روستایی است. صدور سند بر اساس تقاضای جمعی روستاییان و برداشت نقشه تفکیکی روستا با مشخصات ثبتی، تحدید حدود و تعیین مالکیت قانونی املاک صورت می‌گیرد.

اهداف مورد نظر این فعالیت عبارت است از :

• ساماندهی و تثبیت نظام مالکیت اراضی واقع در بافت روستاها
• کاهش و رفع اختلافات حقوقی ناشی از مالکیت‌ها در روستا
• امکان بهره‌گیری روستاییان از تسهیلات بانکی
• کمک به توسعه اقتصادی روستا از طریق افزایش ارزش حقوقی و اقتصادی اماکن واقع در روستا
• فراهم آوردن بستر مناسب قانونی به منظور تسریع در خدمات رسانی به روستاها 

طرح‌های مطالعاتی و تحقیقاتی

این طرح‌ها در برگیرنده فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی در حوزه عمران و توسعه روستایی کشور است که باتوجه به نیاز کنونی و چالش‌های آتی و با بهره‌گیری از اصول و روش‌های علمی به منظور تدوین مبانی نظری و روش‌ شناسی فعالیت‌های عمران روستایی در راستای اقدامات جدید و یا توسعه و بهبود فعالیت‌های جاری عمران روستایی به انجام می‌رسد:

اهداف مورد نظر از تهیه طرح‌های مذکور شامل موارد ذیل است:

• رفع موانع و مشکلات تحقق مطلوب وظایف عمران روستایی
• دستیابی به روشهای جدید در انجام وظایف عمران روستایی
• ایجاد زمینه‌های جدید فعالیت عمران روستایی
• ارائه الگو و روشهای واحد در انجام وظایف عمران روستایی

ارائه خدمات فنی صدور پروانه ساختمان روستایی

ارائه خدمات فنی و مهندسی در صدور پروانه ساختمانهای روستایی براساس ضوابط و مقررات فنی و طرحهای هادی مصوب و نظارت بر اجرای ساختمانهای روستایی صورت میگیرد. به منظور حصول اطمینان از رعایت کلیه شاخص های فنی وکارشناسی و استانداردهای معماری و شهرسازی در ساخت وساز روستایی و ارتقای کیفیت و دوام واحدهای ساخته شده، بنیاد مسکن در کلیه مراحل صدور پروانه و همچنین ساخت بنا، نظارت نموده وخدمات فنی و مهندسی ارایه می نماید.

اهداف مورد نظر از این فعالیت عبارتند از :

• جلوگیری از ساخت و سازهای غیر اصولی و غیر مجاز در روستا
• افزایش کیفیت ساخت و سازهای روستایی
• دسترسی روستاییان به خدمات فنی و مهندسی
• هدایت توسعه کالبدی روستا

تملک و واگذاری زمین‌های روستایی

یکی از وظایف بنیاد مسکن، تملک اراضی ملی و دولتی واقع در محدوده و حریم روستاها بر اساس موازین قانونی می‌باشد. اراضی تملکی پس از تهیه طرح تفکیکی بر اساس ضوابط طرح هادی و آماده‌ سازی اولیه، فازبندی و اولویت‌بندی شده و به مرور زمان، کاربری‌های عمومی به دستگاه‌های اجرایی مربوطه و قطعات مسکونی نیز به متقاضیان واجد شرایط جهت احداث مسکن واگذار می‌گردد.

از جمله اهداف این طرح عبارتند از:

• تامین زمینهای لازم جهت عمران و نوسازی روستاها
• هدایت توسعه کالبدی و نظم دهی به گسترش فیزیکی روستاها
• تفکیک اصولی زمین و رعایت استانداردها و ضوابط فنی و شهرسازی
• ایجاد انگیزه سکونت و فعالیت برای روستاییان
• حمایت از خانوارهای روستایی فاقد زمین جهت احداث مسکن

بهسازی روستاهای نمونه

طرح بهسازی روستاهای نمونه طرحی است که تمامی پروژه‌های عمرانی مورد نیاز روستا را شامل و براساس آن زمینه‌های لازم برای توسعه سایر بخش‌ها از جمله اشتغال و معیشت روستاییان فراهم می‌گردد. مجموعه اقدامات اجرایی که در روستاهای نمونه انجام می‌شود بر مبنای سند توسعه روستا (طرح هادی) صورت می‌پذیرد.

تهیه و اجرای طرح‌های مذکور به منظور دستیابی به اهداف ذیل انجام می‌شود:

• توسعه و ترویج فعالیت بهسازی روستایی و تدوین الگوی مناسب آن
• زمینه‌ سازی برای دستیابی به توسعه یکپارچه و همه جانبه در روستاها
• توانمند‌ سازی روستاییان برای مشارکت در اقدامات عمرانی

 مطالعه طرح هادی بالای 20 خانوار مطالعه طرح هادی در روستاها بعنوان یک سند معتبر مورد بهره‌برداری کلیه دستگاه‌های خدمات‌ رسان در روستا قرار می‌گیرد تاکنون در روستاهای واجد شرایط نقشه برداری و مطالعه تعداد 1040 روستا به تصویب کارگروه معماری و شهرسازی رسیده است.

اجرای طرح هادی 

مطالعه بافت با ارزش روستایی

تاکنون در 2 روستا مطالعه بافت با ارزش صورت گرفته که عبارتند از: